Özet
“ÂTİYİ KARANLIK GÖREREK AZMİ BIRAKMAK...” ŞİİRİNDE VARLIK YOKLUK MÜLAHAZALARI
Akif, şekil olarak eskiyi kullansa bile on dokuzuncu yüzyıldaki İslam âleminin, Türk toplumunun içinde bulunduğu zorlu şartlarından ötürü topluma eğilmiştir. Şiirde “yeis” konusunu “Ey oğullarım! Gidin Yusuf’u ve kardeşini araştırın. Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü kâfirler topluluğundan başkası Allah’ın rahmetinden ümidini kesmez” (Yusuf, 12-87/DKM, 245) ayet-i kerimesini esas alarak işlemiş ve bu ayeti tefsir etmiştir.
Türk edebiyatında “yokluk” kavramı şüphesiz “varlık” kavramı kadar kendine yer bulamamıştır. “Yokluk” fikri, “Adem Kasidesi”nde müstakil ve yeni bir bakış açısıyla ele alınıncaya kadar Türk edebiyatında bir nüve hâlinde yüzyıllar boyunca değişik kullanımlar altında işlenmiştir. Türk edebiyatında bu kavramı işleyen her şairin kendine has bir “yokluk” anlayışına sahip olduğu ya da “yokluk”u kendine göre yorumladığı da bir gerçektir.
Klasik Türk edebiyatında “varlık” alanı olumlu, “yokluk” alanı olumsuzken “Âtiyi Karanlık Görerek Azmi Bırakmak...” şiirinde her iki alan da olumsuzdur. İncelenen bu şiirde, önce beyitlerdeki “varlık / yokluk” alanı tespit edilmiş, daha sonra şairin bu alanı nasıl oluşturduğu, hangi sanatlara başvurduğu, nasıl bir yol izlediği açıklanmıştır. En sonda ise varlık / yokluk alanları karşılaştırılarak şiir ve şair hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Mehmet Akif Ersoy, varlık, yokluk, ümitsizlik.