Özet
DEDE KORKUT KİTABI’NDA GEÇEN: “Eski Ţutuň Biti, Öksüz Oğlanıň Dili Acı Olur” CÜMLESİ ÜZERİNE
Dede Korkut hikâyeleri, Türk kültürünün şaheserlerinden biridir. Bu Türk kültür hazinesinin önemi üzerine pek çok söz söylenmiş ve birçok çalışma yapılmış ve hâlâ yapılmaktadır. Buna rağmen hâlen eserin kusursuz bir yayımı mevcut değildir. Mevcut yayınlarda ve incelemelerde sorunlu görülen ifadelerden biri de Dede Korkut Kitabı’nın Dresden Nüshası’nda geçen bir cümledir.
Türk kültürünün olduğu kadar Batı Oğuz Türkçesinin de temel eserlerinden sayılan Dede Korkut Kitabı’nda yer alan bazı kelimelerin okunuşu ve anlamlandırılışı hususunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Buna karşın eserle ilgili olarak henüz çözümlenmemiş pek çok soru ve sorun araştırıcıların çalışmalarını beklemektedir. Dede Korkut Kitabı, üzerinde yapılan pek çok çalışma olmasına rağmen, derinlerinde gizli inceliklerle belki hâlen fark edilmeyi bekleyen nice sözcük, terim ve ibare ile doludur. Sözlü ya da yazılı olsun, edebî birer eser özelliği taşıyan Dede Korkut hikâyelerinin çeşitli inceleme yöntemleriyle inceleme alanına dâhil edilmesi, Türk kültürünün eşsiz şaheserleri olan bu hikâyelerin ne kadar derin anlamlar taşıdığının görülmesi adına önemlidir.
Bu makalede, bütün araştırmacıların yanlış okuduğu ve anlamlandırdığı “Eski ţutuň biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Eski dudun biti, öksüz oğlanın dili acı olur” veya “Eski ţoŋun biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Eski giysinin biti, öksüz oğlanın dili acı olur” cümlesinin, eserin imlâ özellikleri ve bağlam dikkate alındığında ancak “Eski kölenin yüzü, öksüz oğlanın sözü acı olur” şeklinde anlamlandırılabileceği savunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Dede Korkut Kitabı, Uşun Koca Oğlu Seyrek hikâyesi, okunuşu ve anlamı problemli bir cümle, “Eski ţutuň biti, öksüz oğlanıň dili acı olur.”