Özet
FEN BİLİMLERİ DERSİNDE MİZAH TEMELLİ GELİŞTİRİLEN İÇERİK ÜZERİNE BİR DURUM ÇALIŞMASI
Bu çalışma 7. sınıf Fen Bilimleri dersine ait “Çevre ve İnsan” ünitesine ilişkin mizah temelli bir içeriğin öğrenci görüşleri açısından incelenmesini içeren bir durum çalışmasıdır. İzmir’de bir ortaokulda gerçekleştirilen bu çalışmanın katılımcılarını mizah temelli içeriğin uygulandığı sınıftaki 30 öğrenci oluşturmaktadır. İçerik geliştirilmeden önce, derslerinde nadiren mizahi içerik kullanan 3 Fen Bilimleri öğretmeni ile mizahi öğretimle ilgili düşüncelerini ortaya çıkarmayı amaçlayan bir ön çalışma yapılmıştır. Ön çalışma, yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerde elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve bu veriler üzerinden kodlar, kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu yapılar yorumlanarak geliştirilecek içerik için dayanaklar oluşturulmuştur. Sonraki aşamada alanyazın taranmış, ön çalışmada elde edilen bulgular da kullanılarak içeriğe son şekli verilmiştir. Bu içerik, birinci araştırmacı tarafından, tipik durum örnekleme yöntemiyle seçilmiş bir 7. sınıfa haftada 4 ders saat olmak üzere toplam 16 ders saati uygulanmıştır. Uygulama bitiminden sonra, içeriğin uygulandığı sınıftan üst, orta ve alt başarı seviyelerinden 10 öğrenci belirlenerek bu öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşme formalarıyla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve bu veriler üzerinde kodlar, kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. Bu kodlar, kategoriler ve temalar üzerinden veriler, ön çalışmadaki öğretmen görüşmelerine ilişkin bulgularla ilişkili bir şekilde yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğrenciler esprili konuşmaları, sıra dışı videoları, karikatürleri ve mizahi örnek olayları eğlenceli bulmaktadır. Mizah temelli ders içeriği ve etkinlikler, öğrenciler için motivasyon, tutum ve başarı üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Ancak bazı başarılı öğrenciler için ders içeriğinin başarı ve tutum üzerindeki etkisi oldukça sınırlıdır. Öğretmenler, mizahi etkinliklerin sınıf yönetimini zorlaştırdığını ve konudan sapmayı kolaylaştırdığını vurgulamışlardır. Öğrencilere göre, mizahi etkinlikler dersin daha sağlıklı işlenmesini ve aktif katılımı sağlamaktadır. Ayrıca, mizah temelli ders için öğretmenlerin kişisel özelliklerinin önemli olduğu belirtilmiştir. Ayrıca karikatür, canlandırma ve deney yöntem/tekniklerinin mizah temelli derslerde sıklıkla kullanıldığı gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Mizah, fen bilimleri programı, durum çalışması.