Özet
ŞECERE-İ HAREZMŞÂHÎ’NİN YAZIM VE SES ÖZELLİKLERİ
Türkçe yazılmış el yazması tarih kitapları, Türklük bilimi araştırmaları için gerek içerikleri gerekse dil özellikleri bakımından önemli kaynak gruplarından birini teşkil ederler. Bu makalede Hive Hanlığı'nın tarih yazımıyla tanınmış şahsiyetlerinden biri olan Beyânî'nin Şecere-i Harezmşâhî eserindeki yazım ve ses özellikleri incelenecektir.
Eserde Hive Hanlığı'nın devlet başkanları anlatılmaktadır. Devlet başkanlarının soylarına, kişiliklerine ve hükümdarlık dönemlerindeki olaylara yer verilir. Eserin başında Beyânî'nin mukaddimesinin ardından Hz. Adem'den başlanarak Hz. Nuh'a kadarki peygamberlerin kısa hayat hikayeleri ve soyları anlatılır. Ardından Moğol ırkının ortaya çıkışından hanlığın kuruluş dönemine kadarki olaylar aktarılmıştır. Sonraki bölümler hanlığın hükümdarlarıyla ilgilidir.
Eserin yazım özellikleri açısından genel itibariyle Çağatay Türkçesinin son döneminin özelliklerini taşıdığı görülür. Bazı örneklerdeki kuralsız ikili yazımlar dikkat çekicidir. Ses olaylarının yazım üzerinde etkili olduğu bazı örnekler göze çarpmaktadır. Ek yazımlarında sözcük kökünün alıntı olması yazım üzerinde etkilidir.
Anahtar Kelimeler
Beyânî, Şecere-i Harezmşâhî, Hive Hanlığı, tarih yazıcılığı.