“LEZÎZ” REDİFLİ GAZELLERDE SEVGİLİNİN DUDAĞININ TATLI YİYECEKLERLE İLİŞKİSİ
(RELATIONSHIP BETWEEN THE BELOVED’S LIPS AND SWEET FOODS IN “LEZÎZ” IDENTITY RHYMES (REDIF) GHAZELS
)
|
Author
|
:
Gökçehan Aysel YILMAZ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/3
|
|
Page |
:
926-942
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5299
|
Özet
Klasik Türk şiirinde sevgilinin güzellik unsurlarından ve özellikle dudağından bahseden sayısız beyit bulunmaktadır. Sevgilinin dudağı, güzelliği, tatlılığı, âşığa can vermesi gibi vasıflarıyla şiirlerde dile getirilmektedir. Bu çalışmada XV.-XIX. yüzyıllar arası yetişmiş 37 şairin divanlarındaki “lezîz” redifli gazellerde sevgilinin dudağıyla, Osmanlı mutfağındaki tatlı çeşitleri ve tatlıların ana maddesi olan şeker, bal gibi ürünler arasında kurulan ilişki incelenmektedir. Söz konusu gazellerdeki beyitlerde sevgilinin dudağı, tatlı yiyecekler ve şerbet vb. içeceklerle kıyaslanmakta; tat ve lezzet bakımından onlara üstünlük sağlamaktadır. Bu beyitlerde ayrıca; sevgilinin dili, öpücüğü, ağzı ve âşığa söylediği sözleri, dudağıyla bir arada zikredilerek bahsi geçen kıyaslamalarda üste çıkmaktadır. Şairlerin, sevgilinin dudağıyla benzerlik/üstünlük ilişkisi kurdukları tatlıların çeşit bakımından çokluğu; mutfak kültürünün edebiyata olan etkilerinin bir örneği olarak düşünülebilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı mutfağı, Osmanlı mutfağında tatlılar, şeker, bal.
Abstract
There are numerous couplets, which about the beloved’s beautyness, especially lips, in classical Turkish poetry. The beloved’s lips are mentioned about its beauty, sweetness, reviving the lovers etc. in these poems. Relationship between “lezîz” identity rhymes (redif) ghazels in divans, whose 37 poets are living in XV-XIXth centuries, and Ottoman cuisine’s desserts, key items of desserts such as sugar, honey etc. is analyzing in this study. In these couplets, the beloved’s lips are compared with desserts and syrups; and poets think that beloved’s lips are more delicious than those foods. Also, the beloved’s tongue, kisses, mouth and spoken words to the lover, are mentioned with lips. These parts of the beloved’s are compared with desserts; and poets think that they are more delicious than sweeties. There are similarities or supremacies, between the beloved’s lips and a great variety of desserts in these poems. So, it is conceivable that culinary culture has affected to literature and these poems are example of that.
Keywords
Classical Turkish literatüre, Ottoman cuisine, desserts of Ottoman cuisine, sugar, honey.