Azerbaycan edebiyatında millî roman olarak kabul edilen Ali ve Nino romanı Kurban Said müstear ismiyle Viyana’da 1937 yılında Tal Yayınevi tarafından Almanca olarak yayımlanmış ve birçok dile çevrilmiştir. Kurban Said müstear isminin Yusuf Vezir Çemenzeminli mi yoksa asıl adı M. Esad Bey diğer adıyla Lev Nussimbaum mu olduğu hâlâ tartışma konusudur. Bu tartışmalarla beraber Ali ve Nino romanı, estetik değer ve toplumsal olaylar göz önüne alındığında oldukça önemli bir eserdir. Romanının konusu, ayrı millet ve medeniyete mensup iki gencin aşk öyküsü etrafında şekillenen ve 1905- 1920 yılları arasında geniş bir coğrafya da meydana gelen dinî, tarihî, siyasi hadiselerdir. Ali ve Nino romanı, edebiyat sosyolojisi araştırmalarında eserin estetik değerinin yanı sıra eserde verilmek istenen ideolojinin çözümlenmesi açısından önemli bir yeri olan Lucien Goldmann’ın Oluşumsal Yapısalcı metoduyla incelenmiştir. Romanın hem anlaşılır hem de açıklayıcı bir bütün içerisinde incelenmesi bakımından büyük olanaklar sağlayan Oluşumsal Yapısalcı yöntemle; Ali ve Nino romanında eser, yazar ve toplum arasındaki etkileşim üzerinde durulmuştur.

Keywords
Ali ve Nino, Kurban Said, M. Esad Bey, Lev Nussimbaum, Oluşumsal Yapısalcılık, Lucien Goldmann.