TEACHING THE FIGURES OF SPEECH WITH USING METAPHOR IN TURKISH SECONDARY SCHOOL COURSEBOOKS
Abstract
Söz sanatları, ifade edilmek istenen kelimelerin anlamını zenginleştiren, onu etkili ve güzel kıl¬an edebî sanatlardır. Öğrencilerin okudukları metinleri daha iyi anlayabilmeleri, duygu ve düşüncelerini etkili ve güzel anlatabilmeleri için Türkçe derslerinde söz sanatlarının etkili ve işlevsel bir biçimde öğretilmesi gerekmektedir.
Bu çalışmamızda veri kaynağı olarak, 2019-2020 eğitim-öğretim yılı “Ortaokul Ders Programı”nda kullanılan 5. 6. 7. 8. sınıf “Türkçe Ders Kitapları”nda “Söz Sanatları”nın yer aldığı metinler, etkinlikler incelenmiştir. Araştırmada “doküman incelemesi yöntemi” kullanılmıştır. Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki söz sanatları hangi metinlerde, hangi etkinliklerde ve hangi yöntemlerle öğretildiği tarama modeli ile değerlendirilmiştir. Betimsel analiz kullanılarak, araştırmanın kuramsal çerçevesine göre verilerin hangi temalar altında düzenleneceği ve sunulacağı belirlenmiş ve yorumlanmıştır.
Yapılan araştırmada Türkçe öğretim programındaki kazanımlara paralel olarak “benzetme, kişileştirme, mecaz, abartma, konuşturma ve zıtlık (tezatlık)” söz sanatlarına yönelik etkinliklere yer verildiği belirlenmiştir. Ancak bu metin ve etkinlikler, soyut kavramların anlaşılması ve üstbilişsel becerilerin kazandırılmasından ziyade, söz sanatlarını tanıyıp buldurmaya yönelik olduğu gözlemlenmiştir.
Bu çalışmanın amacı metaforik düşünmenin yaratıcı ve eleştirel düşünmeyi sağlamasından hareketle, öğrencilerin bilişsel gelişim dönemi dikkate alınarak söz sanatlarının öğretiminde, metaforik örnekler sunulmuştur.
Keywords
Türkçe ders kitapları, söz sanatları, metafor.