MENTAL VERBS IN MU’ÎNÜ’L MÜRÎD

Abstract

Fiiller bir varlığın veya kavramın somut ya da soyut herhangi bir hareketini, oluşunu, durumunu ve kılışını anlatan kelime türleridir. Cümlede söz dizimsel ve anlamsal yapıları kurup geliştiren sözlük birimler olarak da işlevleri vardır. Fiiller bağlamdan hareketle farklı anlamlara ve işlevlere sahip olurlar. Bu özelliklerinden dolayı incelemeye tabi tutulduklarında farklı gruplara ayrılarak incelenirler. Mental fiiller (mental verbs), zihin yoluyla meydana gelen durum ve olayları anlatan, herhangi bir hareketi karşılamayan, bazen isteğe bağlı olarak bazen de istem dışı gerçekleşen, mental durum ve süreci, duyguyu, bir davranışı, arzu ve isteği ve algıyı ifade eden çok yönlü anlam genişliğine sahip fiillerdir. Bu çalışmada, 14’üncü yüzyılda tarihî Harezm Türkçesi ile yazılmış Mu’înü’l-Mürîd adlı manzum didaktik eserde kullanılan mental fiiller incelenmiştir. Tespit edilen mental fiiller dört ana gruba ayrılmış (duyu, duygu, idrak, açıklama); her grup da kendi içinde alt gruplara bölünmüştür. Dört ana başlığın dışında oluşan alt başlıklar, eserin bağlamına göre şekillendirilmiştir.



Keywords

Harezm Türkçesi, Mu’înü’l-Mürîd, mental fiiller, tematik sınıflandırma.


Kaynakça