THE HISTORICAL PROCESS OF THE EIGHT-POINTED SUNBURST MOTIF IN THE ART OF ILLUMINATION AND EXAMPLES OF ITS USE TODAY (TEZHİP)

Abstract

Tezhip sanatı, Kur’an-ı Kerim’i tezyinlemek amacıyla yapılan altınla süsleme sanatıdır. Uygurlardan günümüze kadar gelişerek varlığını devam ettirmiş olup zaman içerisinde farklı üsluplar göstermiştir. Örneğin Selçuklular döneminde sık olarak geometrik motif kullanılmıştır. Selçuklu sekiz kollu yıldızı, şemse motifinin bütünüyle kompozisyon oluşturarak tezyinatta kullanılan geometrik bir motiftir. Çoğunlukla Selçuklu döneminde kullanılmasının yanı sıra pek çok alanda günümüzde dahi varlığını sürdüren bu motif, Türk mitolojisinde de önemli bir yer tutmaktadır. Yapılan araştırmada sekizgen formundaki çeşitli tezhip örnekleri görsellerle tanıtılmıştır. Motifin tezyini ve mitolojik birleşimindeki önemini anlatmak araştırmanın amacını oluşturmuştur. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini tezhip sanatında mitsel sekizgen şemse formlar oluştururken günümüze yansıyan sekiz kollu yıldız örnekleriyle sınırlılığı belirlenmiştir. Bu çalışmanın; tezhip sanatında kullanılan şemse formlu sekizgenlerin kullanımıyla birlikte sekiz kollu yıldızların mitolojik bağını açıklaması, günümüzdeki önemli yansımalarını aktarması yönünden de araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda araştırma kapsamındaki motiflerin tarihsel süreci ve günümüz kullanımlarındaki örnekleri de önem arz etmektedir.



Keywords

Tezhip sanatı, sekiz köşeli şemse, Türk İslam sanatları.


Kaynakça