AN ANALYSIS OF THE COORDINATION OF ADVERBS AND VERBS IN MUHAMMAD SĀDIQ KĀSHGARĪ’S “ĀDĀBÜ’Ś-ŚĀLİĤĮN” ACCORDING TO THE PRINCIPLE OF COLLOCATION

Abstract

Muhammed Sâdık Kâşgarî, son dönem Çağatay edebiyatının önemli şahıslarından biridir. Kâşgarî; tarih, din, ahlak, tezkire, şiir ve tercüme gibi çok alanda eser vermiştir. Muhammed Sâdık Kâşgarî, Kâşgar’ın Döletbag (Devletbağ) köyündeki Medrese-i Hâmidiye’de Farsça, matematik, edebiyat, tarih ve coğrafya eğitimi almış, Kâşgar Hânlık Medresesi’nde ders vermiş ve Kâşgar Şer’î Mahkemesi’ne baş kadılık yapmıştır. Ādābü’ś-Śāliĥįn, Muhammed Sâdık Kâşgarî’ye ait 7 baptan oluşan bir adap kitabıdır. Özbekistan İlimler Akademisi ve İstanbul’da basılmış olan iki nüshası olan eserin İstanbul nüshası üzerinde daha önce herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Fiiller konusu ise Türkçenin tarihsel dönemlerinden beri incelenen önemli dil bilgisi konularındandır. İncelenen eser, fiil kullanımı ile dil çalışmalarına kaynaklık edecek malzeme açısından zengindir. Eş dizimlilik, sözcüklerin birbirleriyle olan ilişkisini inceleyen bunları çeşitli yaklaşımlarla ele alan inceleme alanını ifade eden dil bilimi kavramıdır. Bu çalışmada Muhammed Sâdık Kâşgarî’nin Ādābü’ś-Śāliĥįn adlı eseri hakkında bilgi verilmiş, eserde yer alan belirteçlerin fiillerle kullanımı eş dizimlilik ilkesine göre değerlendirilmiştir.



Keywords

Adabü’s-Salihin, Muhammed Sâdık Kâşgarî, eş dizimlilik, belirteç, fiil.


Kaynakça