ABOUT THE EXISTENCE AND CULTURE OF TURKMEN IN AFGHANISTAN
Abstract
Bugünkü Afganistan toprakları birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Afganistan’a Akhunlarla ve Sakalarla başlayan Türk akınları Selçuklularla devam etmiştir. Afganistan’da günümüzde Özbek, Türkmen, Halaç, Tatar, Kırgız, Kazak, Kızılbaş, Karakalpak, Avşarlar yaşamaktadır. Afganistan topraklarında büyük bir Türk varlığı bulunmaktadır. Özbeklerden sonra en fazla nüfusa sahip olan Türk boyu Türkmenlerdir. Türkmenler çoğunlukla Güney Türkistan da denilen özellikle Afganistan’ın kuzeyindeki bölgelerde yaşamaktadır. Afganistan’daki Türkmenler kendilerini vatanî ve oturumdar olarak sınıflandırır.
Afganistan Türkleri eğitimlerini Fars ve Arap dillerinde yapmaktadır. Yazışmalarda, basılan eserlerde, günlük hayatta Arap alfabesi kullanılmaktadır. Türkmen Türkçesi hiçbir dönemde eğitim dili olmamıştır. Türkmenler kendi dillerini yalnızca konuşma dilinde kullandıkları için dillerinin gramer kurallarını bilmemektedir. Bir kelimenin Türkçede karşılığı olmasına rağmen özellikle Fars ve Arap dillerinden birçok kelime almışlardır. Bu durum Arapça ve Farsçanın Türkmen Türkçesi üzerinde hâkimiyetine yol açmıştır.
Afganistan’ın kuzeyi dışında yaşayan Türkmenlerin çoğu Farslaşmıştır. Fars dillerinin tesiriyle dillerini kaybeden bu Türkmenler, kendi aralarında Dari (Farsçanın bir lehçesi) Türkmen olarak adlandırılmaktadır.
Afganistan Türkmenleri geçmişten gelen kültürlerinin bir kısmını yaşatmakla birlikte bazı gelenek ve göreneklerini unutmuşlardır. Türkmenler Afganistan topraklarında ayrı ayrı bölgelerde yaşamasına rağmen gelenek ve göreneklerinin büyük oranda birbirinden farkı yoktur. Özbek Türkleri ile çoğu yerde birlikte yaşayan Türkmenlerin kültürü, Özbeklerin kültürü ile benzerlik göstermektedir.
Keywords
Afganistan Türkleri, Afganistan Türkmenleri, Türkmen Kültürü, Türkmen Toyları, Noy noy.