THE MEANING PRIORITY LIST OF THE VERB “OL-” IN TURKISH PROVERBS AND STATUS OF THESE PROVERBS IN GENERAL DICTIONARIES
Abstract
Bu çalışma, TDK’nin Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’ndeki “ol-” fiilini içeren 390 atasözü üzerinde yapılmıştır. Çalışmanın amacı bu fiilin Türkiye Türkçesindeki çok çeşitli anlamlarından hangilerinin öne çıktığını belirlemek, daha sonra da bu öncelik sırasını Türkiye Türkçesi sözlüklerindeki sıralamayla karşılaştırmaktır. Çalışmada esas alınan TDK Türkçe Sözlük’teki 25 anlama diğer üç sözlüktekilerin eklenmesiyle 29 farklı anlama ulaşılmıştır. Atasözleri bu anlam başlıkları altında toplanmıştır. Böylelikle fiilin Türkiye Türkçesi atasözlerinde daha çok hangi anlamlarda kullanıldığı ortaya çıkmıştır.
Bu çalışmada elde edilen sayısal veriler değerlendirilerek ulaşılan sonuçlar şöyledir: 1. Atasözlerinde öne çıkan ilk üç anlam, sırasıyla “Herhangi bir durumda bulunmak”, “Bulunmak” ve “Bir durumdan başka bir duruma geçmek”tir. 2. Atasözlerinde “ol-” fiilinin toplam 20 farklı anlamı vardır. Bunlardan biri olan “aitlik, kaynaklanma, sebep”, hiçbir sözlükte mevcut değildir. 3. Atasözlerindeki anlam önceliği ile sözlüklerdeki örtüşmemektedir.
Keywords
Türkiye Türkçesi, atasözü, anlam sıralaması, genel sözlük, ol- fiili.