Yazar	: Muhittin ELİAÇIK
Türü	:
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 9/4
Sayfa	: 1442-1453
291    1072

Abstract
Osmanlı döneminde hukuki yönü de bulunan fetvâlar nazmen de verilmiş ve Türk edebiyatı böylece orijinal bir türün daha sahibi olmuştur. Fıkhî konuların böyle ilgi çekici bir yolla açıklanması bu fetvâların değerli hâle gelmesine yol açmış ve meraklıları tarafından bu fetvâlar özenle saklanıp şiir mecmualarına kaydedilmiştir. Osmanlı’da fetvâlar umumiyetle mensur biçimde verilmiş, manzum biçimde verilmesi ise fetvâyı veren şeyhülislâm veya müftünün şairliği ile ilgili görülmüştür. Osmanlı’da divan şairleri arasında özel bir yeri bulunan şeyhülislâm ve diğer ilmiye mensuplarının çeşitli tarihlerde birçok manzum fetvâ verdikleri görülmüştür. Bugüne kadar tarafımızca çeşitli şeyhülislam ve müftülere ait 60 civarında manzum fetvâ tanıtılmış olup bunlar genellikle 3-10 beyit arasında kısa manzumelerdir. Bu çalışmamızda ise daha önce iki ayrı makale ile manzum fetvâlarını tanıttığımız Bostanzade Muhammed Efendi’nin kendi yaşadığı dönemde çok ses getirmiş olan 64 beyitlik kahve fetvâsının tenkitli metni açıklanmaktadır. Öneminden dolayı bu fetvânın çeşitli tarihlerde meraklılarınca birçok yazma nüshaya kaydedilmiş olması ne kadar çok okunduğunu göstermektedir. Ancak, farklı nüshalara kaydedilmiş olması kelime ve ibarelerinde epey farklılığın oluşmasına sebep olmuştur. Bu sebeple sağlam bir metnin ortaya konulması için farklı yazma nüshaların incelenerek tenkitli metnin ortaya konulması gerekli olmuştur. İşte bu makale bu farkları gösterip sağlam bir metnin ortaya konulması amacıyla yazılmaktadır.

Keywords
Bostanzade Muhammed Efendi, kahve, manzum fetva, tenkitli metin.

Özet
Fatwas which had a legal aspect in the Ottoman were given were also given as poetry, and Turkish literature thus became the owner of an original genre. The explanation of fiqh issues in such an interesting way has led these fatwas to become valuable, and these fatwas have been carefully kept and recorded in poetry books. In the Ottoman period, fatwas were given in the form of prose in general, and giving them as poetry was seen as poetness of the sheikhulislam or mufti who gave the fatwa. It was observed that the sheikhulislam and other scholars who had a special place among the poets of the divan in the Ottoman Empire gave many verse fatwas in various dates. To date, around 60 poetry fatwas belonging to various sheikhs and mufti have been introduced by us, these are generally short poetry between 3-10 couplets. In this study, 64 couplet coffee fatwa editions which have brought a lot of noise in the period of Bostanzade Muhammed Efendi, where we have introduced poetry fatwas with two separate articles before, are critically introduced. This fatwa was recorded in writing copies by the enthusiasts on various dates due to its importance, and this was an evidence how much was read. However, the fact that it was recorded in different copies caused quite a difference in the words and phrases. For this reason, in order to reveal a solid text, it was necessary to reveal an critical text by scanning and examining different manuscripts. This article is written to show these differences and reveal a solid text.

Anahtar Kelimeler
Bostanzade Muhammed Efendi, coffee, poetry fatwa, critical text.