Yazar	: Selami ALAN
Türü	:
Baskı Yılı	: 2022
Sayı	: 11/4
Sayfa	: 1476-1503
231    412

Abstract
Manastırlı Mehmet Rıfat tarafından yazılan ve 1873/1874 yılında yayımlanan Görenek adlı tiyatro oyunu, toplumdaki bazı gelenek ve göreneklerin lüzumsuzluğunu ele alan komedi türünde bir eserdir. Üç fasıl ve üç perdeden oluşan bu oyunda, bir sünnet düğünü için yapılması planlanan işler dolayısıyla aile fertleri arasında yaşanan tartışmalar sahnelenir. Ayrıca oyunun sonlarında hem cariyelik ve esaret konularına değinilir hem de bunların gelenek ve göreneklerle olan bağı irdelenir. Mehmet Rıfat, gelenek ve göreneklerdeki bazı yanlışlıklar üzerine tertip ettiği bu oyunu, iki farklı ev ortamında ve iki farklı aile etrafında işler. Bu ailelerdeki kadınların göreneklere olan bağlılıkları ile erkeklerin bu âdetler karşısındaki tutumlarını kıyaslar. Kadınlar ile erkeklerin bakış açılarındaki farklılıklardan hareketle de değerlendirmelerde bulunur. Oyuncu kadrosunu çok geniş tutmayan yazar; bu kahramanlar üzerinden seyirciyi uyarmayı ve bilinçlendirmeyi hedefler. Aynı zamanda da kahramanlarının konuşmaları, tavır ve davranışlarıyla üzerinden o günün yaşam şartlarını yansıtır. Yapılan bu çalışmada, Görenek adlı bu oyun yapısal ve tematik açılardan incelenmiş, Mehmet Rıfat’ın tiyatro yazarlığı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca eser, Arap alfabesinden Latin alfabesine aktarılarak günümüz edebiyatına kazandırılmak istenmiştir.

Keywords
Manastırlı Mehmet Rıfat, Tanzimat tiyatrosu, görenek, düğün âdetleri, Osmanlı’da sosyal yaşam, cariyelik.

Özet
The theater play called Görenek, written by Manastırlı Mehmet Rıfat and published in 1873/1874, is a work in the genre of comedy that deals with the uselessness of some traditions and customs in society. In this theater play, which consists of three chapters and three acts, discussions between family members are staged due to the tasks planned for a circumcision wedding. In addition, at the end of the game, both concubinage and bondage issues are touched upon and their connections with traditions and customs are examined. Mehmet Rıfat works on this theater play, which he has organized based on some inaccuracies in traditions and customs, in two different home environments and around two different families. It compares the adherence of women to customs in these families with the attitudes of men towards these customs. It also evaluates based on the differences in the perspectives of women and men. The author, who does not keep the cast very wide, aims to warn and raise awareness of the audience through these characters. At the same time, he reflects the living conditions of that day through the speeches, attitudes and behaviors of his characters. In this study, this play called Görenek was examined from structural and thematic points of view, and Mehmet Rıfat's theater writing was tried to be evaluated. In addition, the work was transferred from the Arabic alphabet to the Latin alphabet in order to bring it to modern literature.

Anahtar Kelimeler
Manastırlı Mehmet Rifat, Tanzimat theater, traditions, wedding customs, social life in the Ottoman,