ADIL/AD (+İYELİK) +{lI4K}” YAPISINDA +{lI4K} BİÇİMBİRİMİNİN “+(A) göre” İŞLEVİ ÜZERİNE
(THE MORPHEME OF +{lI4K} IN THE STRUCTURE OF PRONOUN/NOUN (+POSSESIVE)+{lI4K}” ON THE FUNCTION “+(A) göre” )

Yazar : Selenay KOŞUMCU    
Türü :
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 12/3
Sayfa : 1188-1200
    


Abstract

Adıllar, adların yerini tutan, onları kişi, işaret veya soru yollarıyla temsil eden ve adlar gibi kullanılabilen sözcüklerdir. Bunlardan kişilerin adları yerine kullanılan kişi adıllarının türetimlik alarak sözcük türetimine adlar kadar elverişli olmadığı bilinmekte ve bu adıllar geleneksel dilbilgisi kitaplarında ben, sen, o (tekil); biz, siz, onlar (çoğul) olmak üzere iki grupta değerlendirilmektedir. Adlara çokluk biçimbiriminden sonra durum biçimbirimlerinden önce geldiği bilinen sahiplik gösteren iyelik biçimbirimlerinin, Türkçenin genel biçimbirim dizilim sıralamasını (kök + türetimlik + işletimlik) değiştiren bazı yapılar oluşturduğu araştırmacılar tarafından da açıklanmaktadır. Bu çalışmada, genel dizilimden farklılık gösteren iyelik biçimbirimlerinin, Türkiye Türkçesinin en işlek türetimliklerinden biri olan ve addan ad türeten biçimbirimler başlığı altında yer alan +{lI4K} biçimbiriminden önce yer aldığı yapılar; bu biçimbirimin kişi adıllarıyla kullanımlarındaki +(A) göre işlevi ve aynı işlevle bazı tür adlarına ve özel adlara gelen adıl/ad (+iyelik) +{lI4K} yapısının ele alınması amaçlanmıştır. Yazı dilindeki örnekleri, Türkçe Ulusal Derlemi (TUD), Türk Sözlükbilimi Derlemi (TSD) ve e-kitaplar kullanılarak belirlenmiştir. Bu biçimbirimle türetilmiş +(A) göre işlevli ve belirteç olarak kullanılan yapıların geçtikleri tümcelere yer verilmiştir.



Keywords

Ad, adıl, iyelik, +{lI4K}, +(A) göre



Özet

Pronouns are words that replace nouns, represent them by person, sign or question, and can be used like nouns. It is known that personal pronouns, which are used as substitutes for the names of persons, are not as suitable for word formation by taking derivationality as nouns, and these pronouns are evaluated in traditional grammar books in two groups: I, you, he (singular); we, you, they (plural). It is also explained by researchers that possessive morphemes, which are known to occur after the plurality morpheme and before case morphemes, form some structures that change the general morpheme order of Turkish (root + derivational suffix + inflectional suffix). In this study, it is aimed to examine the structures in which possessive morphemes, which differ from the general order, appear before the +{lI4K} morpheme, which is one of the busiest derivational morphemes of Turkish and is included under the heading of morphemes deriving names from nouns; the function of this morpheme +(A) göre (according to) in its use with personal nouns and the pronoun/noun (+possesive) + {lI4K} structure that comes to some species names and proper names with the same function. The examples in the written language were determined using the Turkish National Corpus (TUD), the Turkish Lexicography Corpus (TSD) and e-books. The sentences in which the constructions derived with this morpheme, which function +(A) göre (according to) and are used as determiners, are included.



Anahtar Kelimeler

Noun, pronoun, possessive, +{lI4K}, +(A) göre